علت نوسان برق ساختمان چیست؟ + حل مشکل
نوسانات برق ساختمان، یکی از مشکلات رایج در سیستم‌های برقی ساختمان‌هاست که می‌تواند به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی تأثیر بگذارد. علل نوسانات برق متنوعی از جمله نوسانات در شبکه برق عمومی، استفاده نامناسب از تجهیزات الکتریکی، اتصالات نادرست، و حتی شرایط جوی متغیر می‌توانند باشند. برای مقابله با این مشکل، از روش‌های مختلفی از جمله استفاده از محافظ برق و دستگاه‌های کنترل نوسان برق استفاده می‌شود.
حال با بررسی مفهوم و علل نوسانات برق، به بررسی روش‌های مختلف رفع این نوسانات و تأمین ایمنی و پایداری سیستم برقی ساختمان می‌پردازیم.
نوسان برق چیست؟
در تمامی کشورهای جهان برای میزان جریان یک مقدار مشخص اعلام می‌شود که اگر ولتاژ جریان از این مقدار کمی بالاتر یا پایین‌تر باشد، می‌تواند باعث ایجاد نوسان در برق شود. در کشور ما نیز جریان برق حدود ۲۲۰ ولت و شدت جریان ۵۰ هرتز تعیین شده است و همه ی لوازم برقی که در کشور ما عرضه می‌شوند باید با این محدوده ولتاژ کار کنند. با توجه به مواردی که ذکر شد اگر برق ورودی به ساختمان ولتاژ بیشتر یا کمتر از ۲۲۰ ولت داشته باشد، باعث ایجاد نوسان برق می‌شود پس زمانی که ولتاژ یا جریان برق در شبکه دچار نوسان شود و به صورت دورهای تکرار شود، به آن نوسان برق میگویند.
این نوسانات ممکن است باعث خرابی تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی شوند و برای بهبود کیفیت تامین برق، لازم است که این نوسانات با تجهیزات مختلفی مثل محافظ، منبع تغذیه سویچینگ و… که علاوه‌بر صرفه‌جویی در مصرف انرژی، می‌توانند از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کنند.
شایع ترین علل نواسانات برق در ساختمان چیست ؟
خرابی ترانس برق
خرابی ترانس برق یا نوسانات برق در ساختمان ممکن است به علت عوامل مختلفی اتفاق بیفتد، از جمله نقص در ترانس برق، اشکالات در سیستم برقی ساختمان، بارهای ناپایدار و نوسانات در شبکه برق. برای جلوگیری از این مشکلات، استفاده از تجهیزات حفاظتی و بازرسی منظم سیستم برقی توصیه می‌شود.
اتصالی و جرقه الکتریکی
مشکلات اتصالی و جرقه الکتریکی می‌توانند عللی برای نوسانات برق در ساختمان باشند. وصل شدن ناصحیح یا فرسوده شدن اتصالات برقی وجود دارد که می‌تواند به تولید جرقه الکتریکی و نوسانات برق در سیستم برقی منجر شود. برای جلوگیری از این مشکلات، بازرسی دورهای و تعمیرات منظم برروی اتصالات برقی، استفاده از تجهیزات حفاظتی و آموزش کارکنان در خصوص ایمنی برق توصیه می‌شود.
استفاده بیش از حد از وسایل برقی پر مصرف
استفاده بیش از حد از وسایل برقی پرمصرف می‌تواند به افزایش بار برقی در سیستم منجر شود. این افزایش بار می‌تواند باعث نوسانات و پرش‌های ولتاژ در سیستم برقی شود، زیرا توان برقی مورد نیاز برای تأمین نیازهای بیشتر باعث افزایش فشار بر روی شبکه برق می‌شود. این نوسانات می‌توانند باعث اختلال در عملکرد دستگاه‌های الکترونیکی، خرابی تجهیزات و حتی خطرات ایمنی مانند ایجاد حریق شوند. بنابراین، کنترل مصرف برق و استفاده بهینه از وسایل برقی پرمصرف می‌تواند به حفظ پایداری و عملکرد صحیح سیستم برقی کمک کند.
خیس شدن سیم های برق
خیس شدن سیم‌های برق و نوسانات برق در ساختمان می‌تواند عوامل خطرناکی برای ایمنی سیستم برق و ساکنین ساختمان باشد. ورود آب به سیم‌های برق، به دلیل نشتی‌ها، سیلاب‌ها یا خرابی‌های سیستم آبدهی، می‌تواند باعث ایجاد قفل برقی یا شورش برق در سیستم شود که این مسئله می‌تواند به حریق، صدمات جدی به تجهیزات و حتی صدمات به افراد منجر شود.
نوسانات برق در ساختمان نیز ممکن است از عوامل مختلفی مانند بارهای ناپایدار، خرابی تجهیزات، نوسانات در شبکه برق و … ایجاد شود. این نوسانات می‌توانند باعث آسیب به تجهیزات الکتریکی، دستگاه‌های الکترونیکی و حتی تجهیزات خانگی شود.
برای پیشگیری از این مشکلات، لازم است که سیم‌های برق به‌طور کامل ایزوله شده و در معرض آب قرار نگیرند. همچنین استفاده از دستگاه‌های حفاظتی مانند سیستم‌های حفاظت از نشتی برق (RCD) و استفاده از تجهیزات حفاظتی مانند استابلایزرها و UPSها می‌تواند از نوسانات برق جلوگیری کند و ایمنی سیستم برق را تضمین کند.
خرابی لوازم برقی
خرابی لوازم برقی می‌تواند یکی از عواملی باشد که به نوسانات برق منجر شود. برخی از شرایطی که خرابی لوازم برقی می‌تواند باعث نوسانات برق شود عبارتند از:
1. کوتاه‌شدن یا قطع شدن ناگهانی در دورهای الکتریکی: خرابی‌ها می‌توانند باعث کوتاه شدن یا قطع شدن ناگهانی در دورهای الکتریکی شوند که در نتیجه به نوسانات برق در شبکه منجر می‌شود.
2. افزایش مصرف انرژی: برخی از خرابی‌ها ممکن است به افزایش مصرف انرژی تجهیزات برقی منجر شوند که با تغییرات ناگهانی در بار برق، نوسانات برق ایجاد می‌کنند.
3. نقص در سیستم تنظیم ولتاژ: خرابی لوازم برقی می‌تواند به نقص در سیستم‌های تنظیم ولتاژ شبکه منجر شود که باعث نوسانات برق شود.
به عنوان مثال، یک خرابی در تجهیزات تولید برق یا تجهیزات توزیع برق می‌تواند به نوسانات برق در شبکه منجر شود که این نوسانات به دنبال آن ممکن است خرابی‌های بیشتری در سایر لوازم برقی ایجاد کنند. بنابراین، تشخیص و رفع خرابی‌های لوازم برقی به منظور کنترل نوسانات برق از اهمیت بسیاری برخوردار است.
عدم استفاده از کنتور با ظرفیت مناسب
عدم استفاده از کنتور با ظرفیت مناسب می‌تواند به گونه‌ای نوسانات برق در ساختمان ایجاد کند:
1. بار برق زیاد: اگر کنتور با ظرفیت کمتر از نیاز وسایل برقی در ساختمان نصب شود، بار برقی بیش از حد بر روی کنتور تحمیل می‌شود. این ممکن است باعث افزایش فشار بر روی سیستم برق شود و به نوسانات و پرش‌های ولتاژ منجر شود.
2. افزایش خطرات: استفاده از کنتور با ظرفیت کمتر از نیاز می‌تواند باعث بار زیاد شدن بر روی سیستم برقی و گرمایش زیاد آن شود که ممکن است منجر به خطراتی مانند آتش سوزی یا خرابی تجهیزات شود.
3. خرابی تجهیزات: استفاده از کنتور با ظرفیت کمتر از نیاز می‌تواند باعث خرابی و زودتر فرسوده شدن تجهیزات برقی شود، که این می‌تواند عواملی برای نوسانات برق در ساختمان باشد.
به طور کلی، استفاده از کنتور با ظرفیت مناسب و تطابق با بار برق مصرفی، می‌تواند به پایداری و عملکرد صحیح سیستم برقی کمک کند و از نوسانات برق جلوگیری کند.
چگونه نوسان برق را بگیریم؟
بررسی قطعات برقی
برای گرفتن نوسان برق در ساختمان ابتدا باید قطعات برقی مانند تجهیزات و اتصالات را بررسی کنید و از تجهیزات اندازه‌گیری برقی استفاده کنید تا ولتاژ، جریان و فرکانس برق را اندازه‌گیری کنید. در صورت عدم توانایی در شناسایی مشکل، بهتر است با متخصصین برق مشورت کنید.
بررسی تجهیزات الکترونیکی
برای رفع نوسانات برق در ساختمان، ابتدا باید تجهیزات الکترونیکی مانند تجهیزات حفاظتی و استابلایزرها را بررسی کنید. سپس ممکن است نیاز به استفاده از تجهیزات حفاظتی مانند UPSها و سیستم‌های حفاظت از نوسانات برق (RCD) باشد. این تجهیزات می‌توانند به پایدارسازی ولتاژ و جلوگیری از نوسانات برق کمک کنند.
بررسی خطوط برق
برای رفع نوسانات برق در ساختمان، باید خطوط برق و اتصالات را بررسی کرده و اطمینان حاصل کرد که همه چیز به درستی و به‌طور ایمن مونتاژ شده است.
استفاده از محافظ برق
استفاده از محافظ برق یک راه کار کارآمد برای مقابله با نوسانات برق در ساختمان است. این دستگاه‌ها نصب شده در مدارهای برقی و وظیفه‌ای مهم دارند: حفاظت از تجهیزات الکتریکی در برابر پرش‌های ولتاژ و نوسانات برق. زمانی که ولتاژ خارج از حد مشخصی رفته، محافظ برق وارد عمل می‌شود و جریان را به زمین انتقال می‌دهد، این باعث جلوگیری از آسیب به تجهیزات الکتریکی می‌شود. برخی از محافظ‌ها امکان مانیتورینگ و نظارت بر نوسانات برق را نیز دارند که این به مدیران امکان می‌دهد تا در صورت نیاز، به سرعت اقدامات لازم را انجام دهند. استفاده از محافظ برق نه تنها ایمنی تجهیزات را تضمین می‌کند بلکه از خسارات مالی ناشی از نوسانات برق نیز جلوگیری می‌کند.
استفاده از دستگاه‌های کنترل نوسان برق
استفاده از دستگاه‌های کنترل نوسان برق یک روش مؤثر برای رفع نوسانات برق در ساختمان است. این دستگاه‌ها معمولاً در سیستم‌های برقی نصب می‌شوند و وظیفه‌ای اساسی دارند: کنترل و مدیریت ولتاژ و جریان برق به گونه‌ای که نوسانات و پرش‌های ولتاژ در محدوده قابل قبولی باقی بمانند. این دستگاه‌ها می‌توانند به صورت خودکار و بلافاصله واکنش نشان دهند و در صورت ورود ولتاژ یا جریان خارج از محدوده مشخصی، عملکرد متناسبی انجام دهند، از جمله قطع یا محدود کردن تامین برق. این اقدام باعث کاهش خطرات مرتبط با نوسانات برق می‌شود و به حفظ امنیت تجهیزات الکتریکی و ساختمان کمک می‌کند. استفاده از دستگاه‌های کنترل نوسان برق تضمین می‌کند که تجهیزات الکتریکی به درستی و با عملکرد بهینه کار کنند و از خطرات ناشی از نوسانات برق در معرض خطر نباشند.
استفاده از محافظ برق و دستگاه‌های کنترل نوسان برق دو روش اصلی برای مقابله با نوسانات برق در ساختمان هستند. محافظ برق نصب شده در مدارهای برقی و وظیفه‌ای اساسی دارد که تجهیزات الکتریکی را در برابر پرش‌های ولتاژ و نوسانات برق حفاظت می‌کند. از طرف دیگر، دستگاه‌های کنترل نوسان برق به صورت خودکار و بلافاصله عملکرد می‌کنند و در صورت ورود ولتاژ یا جریان خارج از محدوده مشخصی، عملکرد متناسبی انجام می‌دهند تا خطرات مرتبط با نوسانات برق را کاهش دهند و امنیت تجهیزات الکتریکی و ساختمان را تضمین کنند. استفاده از این دو روش می‌تواند به بهبود پایداری و امنیت سیستم برقی ساختمان کمک کرده و از خسارات ناشی از نوسانات برق جلوگیری نماید.
